จากสถานการณ์ชายแดนไทย-กัมพูชา ที่เกิดในช่วงนี้ในยุคโลกการสื่อสารดิจิทัล ซึ่งการข่าวทั้งสื่อสังคมออนไลน์และโซเชียลมีเดีย มีบทบทสำคัญเป็นอย่างยิ่ง โดยเฉพาะความอ่อนไหวในเรื่องการแผยแพร่ข่าวสาร และต้องสร้างความระมัดระวังในการเผยแพร่ ตรวจสอบอย่างเข้มแข็ง เพราะมีทั้งการปล่อยข่าวเท็จ Fake news และการบิดเบือนข่าวสาร ทำให้เกิดการรับข่าวสารที่ผิดพลาดนำไปสู่การขยายผลและสร้างความเสียหายอย่างที่ไม่อาจคาดการณ์ได้
โดยเฉพาะในโลกปัจจุบันที่มีสื่อใหม่เกิดขึ้นมากมาย ทั้งสื่อที่เป็นรูปแบบสำนักข่าว สื่อจากภาครัฐ สื่อจากภาคเอกชน หรือแม้แต่สื่อบุคคล ที่เรียกรวมๆ ว่า Influencer ก็มีบทบาทสำคัญเป็นอย่างยิ่ง ดังนั้น ในช่วงสถานการณ์ไม่สงบ Tellscore ซึ่งเป็นผู้นำแพล็ตฟอร์ม Influencer ระดับเอเชีย จึงได้รวบรวมข้อควรระวังมาเพื่อให้คอนเทนต์ครีเอเตอร์ อินฟลูเอนเซอร์ และคนทำคอนเทนต์ตลอดจนแสดงความคิดเห็นในพื้นที่สื่อสารสาธารณะ นำไปประกอบเป็นแนวทางอย่างมีความรับผิดชอบ สร้างสรรค์เนื้อหาที่ไม่ส่งเสริมความรุนแรง ไม่ยั่วยุสถานการณ์โดยไม่ตั้งใจ และเสริมความมั่นคงถูกต้องทางข้อมูลของไทย สู่ประชาคมโลก ในฐานะสื่อเห็นว่า ในสถานการณ์เช่นนี้ น่าจะนำมาเผยแพร่เพื่อเป็นประโยชน์แก่ผู้สร้างคอนเทนต์และอินฟลูเอนเซอร์นำไปใช้สร้างคอนเทนต์ที่ถูกต้องและเหมาะสมต่อไป
4 ข้อควรระวังสำหรับ อินฟลูเอนเซอร์ คอนเทนต์ครีเอเตอร์ และผู้ผลิตเนื้อหา ออกสู่สาธารณะ
1.ด้านความปลอดภัยทางทหารและความมั่นคง
ไม่เปิดเผยรายละเอียดทางทหาร หลีกเลี่ยงการระบุ พิกัดทางทหาร ชื่อผู้บัญชาการ ประเภทอาวุธหรือยุทโธปกรณ์ หรือ ยุทธศาสตร์การปฏิบัติการ ทุกกรณี งดรายงานสด (ไลฟ์) ในพื้นที่เสี่ยง ไม่ถ่ายทอดสด หรือทำคลิปไลฟ์ขณะมีปฏิบัติการทางทหารหรือระหว่างเจ้าหน้าที่กำลังดำเนินภารกิจ ไม่เปิดเผยภาพหรือคลิปอันจะสามารถระบุตัวตนของเจ้าหน้าที่ควรเคารพสิทธิส่วนบุคคลของเจ้าหน้าที่และครอบครัวผู้ที่ได้รับผลกระทบ ระมัดระวังการทำเนื้อหาที่จะกระทบขวัญและกำลังใจของเจ้าหน้าที่และประชาชนผู้ที่อยู่ในพื้นที่ หลีกเลี่ยงการวิพากษ์วิจารณ์ด้วยข้อมูลที่ยังไม่ผ่านการยืนยัน หรือถ้อยคำที่ลดทอนความเชื่อมั่นต่อภารกิจ
2.ด้านเนื้อหาการเล่าเรื่อง และการคอมเมนต์อย่างมีความรับผิดชอบ
หลีกเลี่ยงการใช้ถ้อยคำยั่วยุ หรือเกินจริง งดใช้คำพาดหัวหรือแคปชันที่มีลักษณะเร้าอารมณ์ เช่น “ถล่ม”, “นองเลือด”, “ยึดเมือง” งดการเสนอข่าวเชิงเกลียดชังหรือเลือกข้าง หลีกเลี่ยงการสร้างกระแสเกลียดชัง หรือภาพลักษณ์ด้านลบต่อหน่วยงาน ผู้นำ และประชาชนของประเทศคู่กรณี หรือสื่อสารในลักษณะขับเคลื่อน “ความเกลียดชังข้ามชาติ” หลีกเลี่ยงการวิเคราะห์โดยไม่มีข้อมูลสนับสนุน งดการตั้งข้อสันนิษฐานลอย ๆ หรือวิเคราะห์เหตุการณ์โดยไม่มีแหล่งอ้างอิงที่ชัดเจน งดนำเสนอข้อมูลที่สร้างจาก AI หลีกเลี่ยงการผลิตหรือแชร์ภาพ วิดีโอ และเสียงที่ใช้เทคโนโลยี AI เล่าถึงสถานการณ์ เพื่อลดโอกาสการเข้าใจผิดต่างๆ แก้ไขเนื้อหาอย่างรวดเร็วหากพบข้อผิดพลาด หากข้อมูลที่ทำมีความคลาดเคลื่อนหรือก่อให้เกิดความเข้าใจผิด ควรแสดงความรับผิดชอบด้วยการลบหรือชี้แจงโดยเร็วที่สุด
3.ด้านจริยธรรมและจุดยืนของผู้ผลิตหรือเผยแพร่เนื้อหา
Fact Check ทุกครั้งก่อนแชร์ และอ้างอิงข้อเท็จจริงจากแหล่งข้อมูลที่เชื่อถือได้ ตรวจสอบข่าวสารก่อนแชร์ผ่านแพลตฟอร์มต่าง ๆ เช่น Cofact, กองบัญชาการกองทัพไทย, กองทัพภาคที่ 2 ฯลฯ เคารพสิทธิมนุษยชน และความเป็นส่วนตัวของผู้ที่เกี่ยวข้อง ไม่เปิดเผยชื่อ ภาพ หรือข้อมูลส่วนตัวของผู้ได้รับบาดเจ็บ สูญเสีย หรือครอบครัวของพวกเขา หากไม่มีความยินยอม หลีกเลี่ยงการตีความที่เกินจริงต่อการตอบโต้ ควรเสนอข้อมูลตามความเป็นจริงโดยไม่สร้างภาพฝ่ายใดเป็นผู้กระทำรุนแรงเกินเหตุ หากไม่ได้รับการยืนยันอย่างเป็นทางการ ระวังภาษายั่วยุจากการทำคอนเทนต์และแหล่งข่าวที่แชร์ ตรวจสอบคำพูดและท่าทีของผู้ให้สัมภาษณ์หรือคอมเมนต์ก่อนตัดต่อหรือโพสต์ พร้อมหลีกเลี่ยงการใส่ความคิดเห็นส่วนตัวในภาวะที่ประชาชนต้องการ “ข้อเท็จจริง”
4.ด้านความร่วมมือกับสื่อ และภาครัฐ
คำนึงถึงผลกระทบต่อประเทศไทยและการอยู่ร่วมกันอย่างสันติการนำเสนอเนื้อหาใดๆ ควรคำนึงถึงผลกระทบโดยรวมมากกว่าคลิก ยอดแชร์ หรือความสนุกในระยะสั้น
งดใช้คำว่า “อินฟลูเอนเซอร์” อย่างพร่ำเพรื่อหรือ อย่างไม่มีบริบท
Tellscore ขอวิงวอนให้สื่อมวลชนและสาธารณชนระมัดระวังในการใช้คำว่า “อินฟลูเอนเซอร์” เพราะไม่ใช่ทุกคนที่มียอดผู้ติดตามจำนวนมากบนโซเชียลมีเดียจะถือเป็นผู้มีอิทธิพลที่แท้จริง หากพวกเขาไม่สามารถส่งต่อแนวคิด สร้างแรงกระเพื่อม หรือมีบทบาทเชิงสร้างสรรค์ต่อสังคม
เพื่อไม่ให้กระทบต่ออินฟลูเอนเซอร์น้ำดีที่ปฏิบัติหน้าที่ด้วยความตั้งใจดีและตระหนักรู้ อาจพิจารณาใช้คำเรียกอื่นสำหรับบุคคลที่แสดงพฤติกรรมปลุกปั่นหรือสร้างความเข้าใจผิด เช่น “คนในโซเชียล”, “นักเลงคีย์บอร์ด”, “ผู้สร้างไวรัล” หรือ “คนดังออนไลน์” แทน เพื่อป้องกันความสับสนในบทบาทของอินฟลูเอนเซอร์ตัวจริงที่ทำงานอย่างมีจริยธรรมและรับผิดชอบต่อสังคม
คุณไม่ต้องหยุดทำคอนเทนต์ หรือหยุดพูดถึงความจริง
เราอยากชวนให้คุณใช้พลังของตัวเองอย่างรอบคอบ เพราะคุณไม่ใช่แค่ผู้สร้างคอนเทนต์ แต่คุณคือผู้ที่มีอิทธิพลต่อ “ความรู้สึก” “ความเข้าใจ” และในบางครั้ง…“ความหวัง” ให้กับผู้คนที่กำลังรับสารอย่างสับสน
เราเข้าใจว่าคุณมีเจตนาดี และเราก็เชื่อว่าความตั้งใจดีของคุณจะยิ่งมีพลัง เมื่อมาพร้อมกับความระมัดระวัง หัวใจที่ตระหนักรู้ และจริยธรรมในการสื่อสาร
แหล่งข้อมูลเพิ่มเติมและแนวปฏิบัติจากหน่วยงานต่างๆ
- ขอความร่วมมือสมาชิกสมาคมผู้ผลิตข่าวออนไลน์ ยึดมั่นแนวปฏิบัติฯ https://www.sonp.or.th/bulletin/3496
- 3 องค์กรสื่อไทยร่วมกำหนดกรอบรายงานข่าวความขัดแย้งไทย-กัมพูชา https://www.thaipbs.or.th/news/content/354755
- รายงานสถานการณ์ชายแดนจากกระทรวงการต่างประเทศ https://www.thaipbs.or.th/news/content/354825
- บทวิเคราะห์เรื่องกลไก JBC, GBC, RBC จากศูนย์ศึกษาเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ https://www.thairath.co.th/news/politic/2873410
- แนวปฏิบัติสำหรับสื่อในภาวะวิกฤต: สำนักงานคณะกรรมการกิจการกระจายเสียง กิจการโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.) https://www.facebook.com/share/p/1FGCh95uh3/
Source
