ผลพวงจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่ผ่านมา ทำให้มีการพัฒนาระบบแจ้งเตือนภัยรูปแบบ Cell Broadcast หลังที่ผ่านมาประเทศไทยใช้การเตือนภัยผ่านระบบ SMS ที่มีข้อจำกัดมากมายทั้งจำนวนเครื่องและจำนวนตัวอักษรข้อความที่จะส่งได้ ทำให้ที่ผ่านมาการได้รับแจ้งเตือนภัยจากภาครัฐกลายเป้นที่วิพากษ์วิจารณ์อย่างมากถึงประสิทธิภาพการเตือนภัย เมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ
แต่อะไรคือ Cell Broadcast Service (CBS) แล้วแตกต่างจากการเตือนภัยแบบระบบ SMS เดิมอย่างไร
Cell Broadcast Service (CBS) เป็นระบบแจ้งเตือนภัยที่ส่งข้อความตรงไปยังโทรศัพท์มือถือทุกเครื่องในพื้นที่ที่กำหนด ผ่านเสาสัญญาณโทรศัพท์มือถือ นั่นหมายความว่ามือถือทุกเครื่องที่อยู่ในพื้นที่กำหนด ไม่ว่าจะใช้เครือข่ายใดจะได้รับการแจ้งเตือน รวมถึงมือถือของนักท่องเที่ยว แม้ว่าเครื่องเหล่านั้นจะปิดเสียงเปิดสั่น ระบบ CBS ก็จะทำการแจ้งเตือนพร้อมข้อความที่จะถูกส่งไปพร้อมเสียงแจ้งเตือนทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ
ซึ่งข้อดีของระบบ CBS
- สามารถส่งข้อความพร้อมกันจำนวนมากในพื้นที่ที่กำหนดได้ทันที
- เสียงแจ้งเตือนพิเศษที่จะดังและแตกต่างจากเสียงทั่วไปของโทรศัพท์แม้จะอยู่ในโหมดเงียบ
- ข้อความแจ้งเตือนจะปรากฏบนหน้าจอทันทีโดยไม่ต้องเปิดแอปพลิเคชันใดๆ
- ไม่จำเป็นต้องติดตั้งแอปพลิเคชันเสริมเพิ่มเติมใดๆ ทั้งสิ้น
ขณะที่ระบบการแจ้งเตือนแบบ SMS เดิมที่ใช้ก่อนหน้านี้
- การส่งข้อความ SMS จำนวนมากจะเป็นรูปแบบจัดสรรคิว ทำให้บางคนได้รับข้อความช้าหลังเหตุการณ์เกิดขึ้นไปแล้ว
- การส่ง SMS มีข้อจำกัดด้านจำนวนเครื่องที่ส่ง รวมไปถึงความยาวของข้อความที่มีการจำกัดจำนวนอักขระ ทำให้หลายเครื่องไม่ได้รับข้อมูลในเวลาที่เหมาะสมและไม่สามารถส่งข้อมูลรายละเอียดได้ครบถ้วน
- เนื่องจากเป็นระบบ SMS ทั่วไป จึงมีความเสี่ยงที่ผู้ไม่หวังดีอาจส่งข้อความปลอมพร้อมแนบลิงก์อันตราย ทำให้ตกเป็นเหยื่อของการหลอกลวง
ทั้งหมดนี้พิสูจน์แล้วจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2568 ที่พบว่า ระบบ SMS มีความล่าช้าในการแจ้งเตือน ทำให้ประชาชนบางส่วนไม่ได้รับข้อความหรือได้รับหลังจากเหตุการณ์ผ่านไปแล้วหลายชั่วโมง (จนถึงวันนี้ยังไม่ได้รับ SMS นั้นเลย)
จากผลกระทบดังกล่าวทำให้มีการนำระบบ Cell Broadcast มาใช้ โดยกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) ได้ร่วมกับผู้ให้บริการเครือข่ายโทรศัพท์มือถือ เช่น AIS, True และ NT เพื่อเตรียมความพร้อมในการใช้งานอย่างเต็มรูปแบบ โดยได้กำหนดการทดสอบระบบ Cell Broadcast ในหลายพื้นที่ เพื่อเตรียมความพร้อมก่อนการใช้งานอย่างเต็มรูปแบบ แบ่งออกเป็น 3 วัน
- วันศุกร์ที่ 2 พฤษภาคม 2568 เวลา 13.00 น. จะทำการทดสอบระบบแจ้งเตือนภัยระดับเล็ก ภายในอาคารศาลากลางจังหวัดใน 5 พื้นที่ ประกอบด้วย เชียงราย, อุบลราชธานี, สุพรรณบุรี, สงขลา และศูนย์ราชการแจ้งวัฒนะ (อาคาร A และ B) กรุงเทพฯ โดยอาจส่งมีการแจ้งเตือนภัยไปถึงบริเวณพื้นที่ใกล้เคียง
- วันพุธที่ 7 พฤษภาคม 2568 เวลา 13.00 น. จะทำการทดสอบระบบแจ้งเตือนภัยระดับกลาง ในพื้นที่อำเภอเมืองใน 5 พื้นที่ ประกอบไปด้วย ลำปาง, นครสวรรค์, นครราชสีมา, สุราษฎร์ธานี และเขตดินแดง กรุงเทพฯ โดยอาจส่งมีการแจ้งเตือนภัยไปถึงบริเวณพื้นที่ใกล้เคียง
- วันอังคารที่ 13 พฤษภาคม 2568 เวลา 13.00 น. จะทำการทดสอบระบบแจ้งเตือนภัยระดับใหญ่ ในพื้นที่ 5 จังหวัด ประกอบไปด้วย เชียงใหม่, อุดรธานี, พระนครศรีอยุธยา, นครศรีธรรมราช และกรุงเทพฯ โดยอาจส่งมีการแจ้งเตือนภัยไปถึงบริเวณพื้นที่ใกล้เคียง
สำหรับข้อความที่จะปรากฎขึ้นพร้อมเสียงสัญญาณแจ้งเตือนจะแบ่งออกเป็น 2 ภาษา ทั้งภาษาไทยที่ระบุว่า
“ทดสอบแจ้งเตือนภัย Cell Broadcast จากกรมป้องกันและบรรเทาสาธารณภัย (ปภ.) โปรดอย่าตื่นตระหนก” และในภาษาอังกฤษที่ระบุว่า “This is test message from Department of Disaster Prevention and Mitigation (DDPM) No action required”
การทดสอบครั้งนี้เป็นการทดสอบการทำงานของระบบ ดังนั้นผู้ที่ได้รับการแจ้งเตือนภัยในวันเวลาดังกล่าว…อย่าตระหนกตกใจ!!!
แม้ระบบดังกล่าวจะสามารถแจ้งเตือนภัยได้แม้จะปิดเสียงเปิดสั่น แต่ระบบ CBS ก็ยังมีข้อจำกัดโดยแบ่งออกเป็น 4 ข้อทั้ง
- ปิดเครื่อง
- โทรศัพท์ที่ไม่รองรับการเชื่อมต่อ 4G หรือ 5G กรณีนี้ที่ใช้มือถือรุ่นที่ยังเป็น 2G หรือ 3G ผู้ให้บริการโทรศัพท์จะใช้วิธีแจ้งเตือนผ่านการส่ง SMS ในรูปแบบเดิม โดยปัจจุบัน AIS มีเลขหมายที่ใช้ 2G หรือ 3G ประมาณ 1.6 ล้านเลขหมาย และ True มีเลขหมายที่ใช้ 2G หรือ 3G ประมาณ 900,000 เลขหมาย
- โทรศัพท์ที่ไม่มีซิมการ์ด แต่ใช้การเชื่อมต่อผ่าน Wi-Fi
- โทรศัพท์ที่เปิดใช้งาน Airplane mode
นอกจากนี้ผู้ใช้ระบบแอนดรอยด์ที่ต่ำกว่า Android 12 และระบบที่ต่ำกว่า iOS 18 จะไม่สามารถรับการแจ้งเตือนจากระบบ CBS ได้ ผู้ใช้งานจึงควรอัปเดตระบบเพื่อรองรับการแจ้งเตือนภัย กรณีที่เป็นโทรศัพท์รุ่นเก่าไม่สามารถอัปเดตได้ จะใช้วิธีการแจ้งเตือนผ่านรูปแบบ SMS เดิมเหมือนมือถือระบบ 2G และ 3G
อย่างไรก็ตามเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการหลอกลวงจากมิจฉาชีพที่จะฉวยโอกาสในช่วงการทดสอบนี้ มีการระบุชัดเจนว่าจะไม่มีการส่งลิ้งค์ใดๆ เข้าไปในการแจ้งเตือนภัย หากมีลิ้งค์ที่เกี่ยวกับการแจ้งเตือนภัย อย่ากดลิ้งค์นั้นเป็นอันขาด!!!
การมีระบบแจ้งเตือนภัยที่มีประสิทธิภาพและรวดเร็วเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการป้องกันและลดผลกระทบจากภัยพิบัติ ระบบ Cell Broadcast มีข้อได้เปรียบหลายประการเหนือระบบ SMS โดยเฉพาะในด้านความเร็วและความปลอดภัย อย่างไรก็ตาม การใช้งานทั้งสองระบบร่วมกันสามารถเสริมสร้างความมั่นใจให้กับประชาชนในการรับมือกับสถานการณ์ฉุกเฉินได้อย่างมีประสิทธิภาพ
