การขายสินค้าผ่านระบบออนไลน์ที่เราเรียกกันว่า e-Commerce นับวันจะมีแนวโน้มเติบโตเพิ่มมากขึ้น ซึ่งการเติบโตของ e-Commerce ปฏิเสธไม่ได้ว่า ทำให้ธุรกิจอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องเติบโตตามไปด้วย ทั้งในส่วนของการชำระเงิน (Payment) และการพัฒนาเครือข่ายอินเตอร์เน็ต ที่สำคัญยังทำให้ธุรกิจในกลุ่มการขนส่ง (Logistics) เติบโตเพิ่มขึ้นอย่างมาก
ไปรษณีย์ไทย เป็นหนึ่งองค์กรด้าน Logistics ที่มีอัตราการเติบโตอย่างมาในช่วงที่ผ่านมา แต่ถึงอย่างนั้นก้ยังไม่สามารถเทียบได้กับภาคเอกชน เนื่องจากไปรษณีย์ยังมีสภาพเป็นรัฐวิสาหกิจหรือเข้าได้ง่ายๆ ว่า ยังเป็นส่วนหนึ่งของภาครัฐที่ต้องมีแผนงานตามนโยบายภาครัฐ และมีระเบียบขั้นตอนต่างๆ เช่นเดียวกับหน่วยงานภาครัฐ ทำให้การขยับธุรกิจทำได้ช้า ยุ่งยาก หลายขั้นตอน
คุณรัฐพล ภักดีภูมิ ประธานกรรมการ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ชี้ว่า ช่วงสถานการณ์โรคระบาดที่ผ่านมา ช่วยให้ธุรกิจ e-Commerce เติบโตอย่างก้าวกระโดด ซึ่งไปรษณีย์ไทยก็ได้รับอานิสงส์ครั้งนี้ด้วย ในอดีตไปรษณีย์ไทยเติบโตด้วยการซองจดหมาย แต่เมื่อโลกเปลี่ยนไปทุกวันนี้ไปรษณีย์โตด้วยกล่องพัสดุมากกว่า 50% ทำให้ไปรษณย์ไทยต้องหันมาให้ความสำคัญกับเรื่องของการพัฒนาเทคโนโลยี
Regulator จำเป็นต้องมีเพื่อประโยชน์ของผู้บริโภค
นอกจากนี้คุณรัฐภูมิยังชี้ว่า ด้วยการเติบโตของ e-Commerce ทำให้ธุรกิจรับส่งพัสดุสินค้า (Logistics) เติบโตตามไปด้วย มีทั้งผู้เล่นรายใหม่หน้าเก่า หรือผู้เล่นรายใหม่จากต่างประเทศเกิดขึ้นมากมาย รวมไปถึงธุรกิจ e-Commerce ก็เริ่มหันมาทำธุรกิจรับส่งสินค้าเอง ทำให้ไม่มีใครเป็นตัวกลางในการเข้ามากำกับดูแลให้เกิดเป็นมาตรฐาน
“สิ่งที่น่าเป็นห่วงคือการคุ้มครองผู้บริโภค อย่างไปรษณีย์ไทยเราเป็นรัฐวิสาหกิจมีเรื่องของระเบียบหน้าที่เข้ามาควบคุม แต่ปัจจุบันต้องยอมรับว่า บริษัทรับส่งสินค้าเอกชนเกิดขึ้นมามากมายและได้รับความนิยมจากผู้บริโภค แต่ไม่มีคนกลางเข้ามาช่วยดูแล ทำให้เวลาเกิดปัญหาด้านการขนส่ง ผู้บริโภคก็จะวิ่งไปขอความช่วยเหลือจากสำนักงานคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) ซึ่งงานที่นั่นก็มีจำนวนมากและอาจจะช่วยเหลืออะไรมากไม่ได้ ส่วนที่ไปรษณีย์มีคณะกรรมการกำกับฯ แต่บทบาทหน้าที่จะเน้นไปที่การออกแสตมป์และการอนุมัติจัดตั้งสาขาไปรษณีย์เป็นหลัก”
คุณรัฐภูมิยังชี้ว่า ลองสมมติว่าบริษัทเอกชนเปิดพัสดุเพื่อตรวจสอบ ผู้บริโภคจะรู้ได้อย่างไรว่ามีการเปิดพัสดุแล้วถ้าพัสดุเสียหายหรือสูญหาย บริษัทขนส่งนั้นจะดำเนินการอย่างไร หรือกรณีผู้ขายฝากส่งสินค้าวันต่อมาร้านปิดกิจการใครจะรับผิดชอบสินค้าที่ฝากส่ง ซึ่งไปรษณีย์การปิดสาขาไม่ใช่เรื่องง่ายและสามารถตรวจสอบพัสดุสินค้าได้ หากเกิดการสูญหายหรือชำรุด ไปรษณีย์ก็มีประกันในการคุ้มครองสินค้านั้นๆ การมีคนกลางเข้ามาช่วยกำกับดูแล (Regulator) จะช่วยให้บริษัทเอกชนมีการคุ้มครองผู้บริโภคที่ดี และช่วยให้มั่นใจในการรับส่งพัสดุ
เทคโนโลยีช่วยให้ไปรษณีย์ปรับตัวสู่ยุคดิจิทัล
นั่นคือเหตุผลที่ไปรษณีย์ต้องการให้เกิดคนกลางเข้ามาช่วยกำกับดูแล (Regulator) ส่วนการพัฒนาไปรษณีย์เพื่อสอดรับกับความเปลี่ยนแปลงของตลาดต้องยกให้กับ คุณก่อกิจ ด่านชัยวิจิตร กรรมการผู้จัดการใหญ่ บริษัท ไปรษณีย์ไทย จำกัด ที่มีวิสัยทัศน์ในด้านการสื่อสาร ซึ่งเปรียบเสมือนไปรษณีย์คือผู้ให้บริการเครือข่ายมือถือ แค่ไม่ได้ใช้คลื่นความถี่ในสื่อสาร หากแต่ใช้รถเป็นสื่อกลางในการเชื่อมต่อการสื่อสารระหว่างกัน เจ้าหน้าที่ไปรษณีย์จึงต้องมีการพัฒนา Upskill และ Reskill เพื่อให้บริการได้มากกว่าเดิม
จากสถานการณ์โรคระบาดที่ผ่านมาทำให้ผลิตภัณฑ์ยารักษาโรคถูกจัดส่งมากขึ้น สอดรับกับเทรนด์ Health Tech ที่ใช้เทคโนโลยีในการพบแพทย์ระยะไกลและใช้ไปรษณีย์ในการจัดส่งยารักษาโรค แต่เนื่องจากยาบางชนิดต้องถูกควบคุมอุณหภูมิ ไปรษณีย์ไทยจึงเริ่มปรับปรุงรถขนส่งให้มีระบบควบคุมอุณหภูมิเพื่อรักษาคุณภาพของสิ่งของฝากส่งไม่ให้เสียหายระหว่างทาง และสามารถต่อยอดไปสู่การจัดส่งผลผลิตทางการเกษตรได้อีกด้วย พร้อมทั้งเพิ่มช่องทางการจำหน่ายให้กับเกษตรกรผ่านไปรษณีย์และเว็บไซต์ Thailandpostmart
“นอกจากนี้เรายังร่วมกับพันธมิตรทางธุรกิจในการพัฒนาตู้ iBox ที่ช่วยให้การรับฝากและนำจ่ายสิ่งของไปสู่ระบบการให้บริการอัตโนมัติ โดยตู้ iBox จะแตกต่างจากตู้เก็บของล็อคเกอร์สาธารณะที่ใช้ในปัจจุบัน โดยไปรษณีย์จะแจ้งหมายเลขตู้และรหัสเพื่อให้ผู้รับสามารถรับสินค้าได้ที่ตู้ ขณะที่ผู้ส่งสามารถนำสินค้ามาส่งที่ตู้ iBox ได้ เมื่อเซ็นเซอร์ตรวจจับว่ามีพัสดุทำการฝากส่งเจ้าหน้าที่ไปรษณีย์จะทำการมารับพัสดุเพื่อนำส่งต่อไป ทั้งนี้เพื่อช่วยให้การรับส่งพัสดุสะดวกและยังป้องกันการใช้ตู้ iBox ในการรับส่งสินค้าผิดกฎหมายอีกด้วย”
คุณก่อกิจชี้ว่า ในส่วน iBox จะทำการติดตั้งให้บริการในพื้นที่ราชการเป็นส่วนใหญ่ โดยตั้งเป้าติดตั้งไว้ถึง 30,000 ตู้ นอกจากนี้ยังมีแผนในการติดตั้งตู้ไปรษณีย์อัจฉริยะ ซึ่งเป็นความร่วมมือกับทาง บริษัท กสท โทรคมนาคม จำกัด (มหาชน) หรือ CAT ในการผลิตตู้ขึ้นมา ซึ่งภายในตู้จะมีเซ็นเซอร์เพื่อตรวจจับว่ามีซองจดหมายอยู่ในตู้หรือไม่ ช่วยให้การเดินทางไปรับจดหมายของเจ้าหน้าที่มีประสิทธิภาพมายิ่งขึ้น ไม่ต้องไปทุกตู้ ทุกวัน
ความร่วมมือกับพันธมิตรต่อยอดด้านเทคโนโลยี
ไม่เพียงแค่การพัฒนาเทคโนโลยีเท่านั้น แต่ไปรษณีย์ไทยยังได้ร่วมมือกับพันธมิตร เพื่อลดขั้นตอนระเบียบทางราชการที่ยุ่ยากซับซ้อน โดยร่วมกับธนาคารพาณิชย์อย่าง ธนาคารกรุงไทย ในการเป็นตัวแทนธนาคารให้บริการรับฝาก-ถอนเงิน เสมือนเป็นเคาน์เตอร์เซอร์วิสให้กับธนาคาร และในอนาคตจะมีการพัฒนาความร่วมมือกับธนาคารในการให้บริการยืนยันตัวตน (KYC) สำหรับการเปิดบัญชีเงินฝากที่ไปรษณีย์ทั่วประเทศ
รวมทั้งใช้ความเชี่ยวชาญของ บริษัท ไปรษณีย์ไทยดิสทริบิวชั่น จำกัด ซึ่งเป็นบริษัทลูกของไปรษณีย์ไทย มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด ทั้งการส่งสิ่งของขนาดใหญ่ทั้งในแบบธุรกิจสู่ธุรกิจ (B2B) และในรูปแบบหน่วยงานภาครัฐสู่หน่วยงานภาครัฐ (G2G) การจัดเก็บสินค้าในคลังสินค้า การนำจ่ายถึงบ้าน และการส่งคืนสินค้าให้ผู้ฝาก
ในช่วงครบรอบ 137 ปีกิจการไปรษณีย์ไทย ได้เปิดโครงการ “ไปรษณีย์ reBOX” โดยร่วมกับ บริษัท เอสซีจี แพคเกจจิ้ง จำกัด (มหาชน) ในการรวบรวมซองกระดาษและกล่องพัสดุที่ใช้ซ้ำไม่ได้แล้ว เข้าสู่กระบวนการแปรรูปเป็นชุดโต๊ะ เก้าอี้เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ทางการศึกษา และส่งมอบเป็นของขวัญปีใหม่ 2564 ให้กับน้องๆ นักเรียนโรงเรียนตำรวจตระเวนชายแดน เพื่อให้เด็กๆ ได้มีอุปกรณ์การเรียนที่เพียบพร้อม
โดยผู้ที่สนใจสามารถรวบรวมซองกระดาษ และกล่องพัสดุฯ มาส่งได้ที่ไปรษณีย์ไทยในพื้นที่กรุงเทพฯ และปริมณฑล ไปรษณีย์จังหวัดและศูนย์ไปรษณีย์ รวมทั้งสิ้น 141 แห่ง ตั้งแต่วันที่ 14 สิงหาคม – 31 ตุลาคมนี้
เรียกว่าไปรณีย์ไทยยุคใหม่เปลี่ยนภาพลักษณ์จากการส่งจดหมายมาเป็นส่งพัสดุมากขึ้น รวมถึงการนำเทคโนโลยีเข้ามาช่วยให้การรับส่งสะดวกมากยิ่งขึ้น แว่วๆ จากผู้บริหารไปรษณีย์ว่า มีการเตรียมร่วมมือกับบริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่ระดับโลกอย่าง Microsoft ในด้านซอฟแวร์ นับจากนี้ไปคงได้เห็นการปรับตัวอะไรใหม่ๆ มากมายจากไปรษณีย์ไทยที่น่าจะทัดเทียมหรือใกล้เคียงการให้บริการของเอกชน
